Μια εξομολόγηση de profundis

   Στη σημερινή ανάρτηση δημοσιεύω ένα κείμενο που συνιστά αληθινή κατάθεση ψυχής, μία εκ βαθέων εξομολόγηση ενός ανθρώπου που σέβεται και τιμά τον τίτλο του δασκάλου, του συναδέλφου μου Δημήτρη Τζελέπη. Παθιασμένος ο ίδιος με τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη δε διστάζει να μοιραστεί μαζί μας τις μύχιες σκέψεις και να εξωτερικεύσει τον πλούτο των συναισθημάτων που κατακλύζουν την ψυχή του, αναδεικνύοντας τη λυτρωτική δύναμη του έργου του Σκιαθίτη. 

   Στον Παπαδιαμάντη πραγματώνεται η "δι΄ ελέου και φόβου κάθαρση" , όπως επίσης και η επιστροφή σε έναν αρχέγονο πρωτογονισμό που αντανακλάται στις λυρικές περιγραφές της φύσης. Της φύσης που βρίσκεται σε γόνιμη σύζευξη με το ανθρώπινο στοιχείο, αλλά και της φύσης που αντιμάχεται τον άνθρωπο και παρεμβαίνει δυναμικά για την αποκατάσταση της κοσμικής ισορροπίας. 

Δημήτρη σε ευχαριστώ που γίνεσαι κοινωνός των σκέψεών σου και μας μεταδίδεις λίγη μόνο από τη συγκίνηση που κυριαρχεί στα τρίσβαθα της ψυχής σου!!!

Μία μοναδική φωτογραφία του Παπαδιαμάντη τραβηγμένη στα 1906 από τον Παύλο Νιρβάνα στο καφενεδάκι της Δεξαμενής όπου σύχναζε ο Σκιαθίτης λογοτέχνης. Ο ίδιος ο Νιρβάνας εξομολογείται: «Ένας από τούς ωραιότερους τίτλους πού αναγνωρίζω στήν ζωή μου, είναι ότι παρέδωκα στούς μεταγενέστερους τή μορφή τού Παπαδιαμάντη».

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Για κάποιους (ελάχιστους -ευτυχώς- σε αριθμό) ένα μόνο ονοματεπώνυμο. Ένας μόνο άνθρωπος. Για άλλους ένας ακόμη συγγραφέας στην ατέλειωτη χορεία των συγγραφέων. Για μένα, Ο Συγγραφέας! Για μένα, Ο Άνθρωπος! Για μένα, ένας ολόκληρος κόσμος! Με τις αδυναμίες του, τα προβλήματά του, παράλληλα όμως με τις ομορφιές και τις χάρες του!

Κι αυτό, διότι, κυρ Αλέξανδρε Παπαδιαμάντη, με εμπνέεις και με εντυπωσιάζεις!

Με εντυπωσιάζεις, καταρχάς, με τη γλώσσα σου! Δύσκολος ο συνδυασμός που επιχειρείς. Παλεύεις για το ακατόρθωτο, να ενώσεις λέξεις τής αρχαίας, της λόγιας και της δημώδους γλωσσικής μας παράδοσης, μιας παράδοσης αιώνων πολλών. Προσπαθείς να βάλεις πλάι σε μία λέξη ομηρική, μία λέξη από κάποιον αγαπημένο σου ψαλμό και, σαν να μην έφτανε αυτό, μία ακόμη από τη ντοπιολαλιά των ανθρώπων τού νησιού σου. Και ενώ τα γλωσσικά αυτά υλικά που χρησιμοποιείς φαίνονται σε μένα (τον ομιλητή των λίγων εκατοντάδων λέξεων) τόσο ανομοιογενή και ο συνδυασμός τους με φοβίζει και με κάνει να αμφισβητώ το αποτέλεσμα, αυτό που διαβάζω κυριολεκτικά με μαγεύει!

Με εντυπωσιάζεις, όμως, και με την ικανότητά σου να διεισδύεις στα τρίσβαθα της ανθρώπινης ψυχής, ικανότητα που μόνο ένας ειδικός θα μπορούσε να έχει! Πάντοτε αναρωτιόμουν πώς το κατορθώνεις αυτό. Η απάντηση είναι σίγουρα πολύ απλή. Βλέπεις τους άλλους όχι με τα μάτια τού σώματος (όπως κάνουμε όλοι εμείς), αλλά με τα μάτια τής ευαίσθητης ψυχής σου.

Με εντυπωσιάζεις, επίσης, με τις αμέτρητες και διαφορετικές μεταξύ τους περιγραφές τής κάθε γωνιάς τής Σκιάθου, αυτού τού τόσο μικρού στην πραγματικότητα, αλλά τόσο μεγάλου στα δικά σου μάτια νησιού, δείγμα τής απέραντης αγάπης σου για αυτήν!

Με εντυπωσιάζεις, τέλος, με την αγάπη με την οποία περιβάλλεις τη γυναίκα! Τη γυναίκα την αδικημένη, την πονεμένη, την ερωτευμένη, τη γυναίκα όλων των ηλικιών. Και δεν ξεχνώ ότι οι δικές σου περιγραφές για το γυναικείο κορμί είναι από τις καλύτερες που διαθέτει η λογοτεχνία μας. Και έτσι, ίσως χωρίς να το αντιλαμβάνεσαι, η δική σου Ματή γίνεται και δική μου! Η δική σου Μοσχούλα ή η δική σου Πούλια μετατρέπονται σε πρότυπα γυναικεία, μετατρέπονται και σε δικά μου ιδανικά. 

Από την άλλη, με εμπνέει η άκαμπτη στάση σου απέναντι σε όλους εκείνους που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε πίεζαν να αλλάξεις τη ζωή σου.

Ο πατέρας σου, για παράδειγμα, φροντίζοντας για το καλό σου και για το συμφέρον σου και θέλοντας να σε δει να έχεις έναν σίγουρο μισθό, κατορθώνει να σου εξασφαλίσει μία συστατική επιστολή. Με αυτήν θα προσέγγιζες τον τότε πρωθυπουργό Αλ. Κουμουνδούρο. Άδικος, όμως, ο κόπος του! Λογαριάζει χωρίς τον ξενοδόχο! Η λέξη "συμφέρον" δεν υπάρχει, κυρ Αλέξανδρε, στο δικό σου λεξιλόγιο, γι’ αυτό και την επιστολή δεν τη χρησιμοποιείς καν.

Δεν μπορώ, ωστόσο, να ξεχάσω και κάτι ακόμη. Ο φιλολογικός σύλλογος "Παρνασσός" φοράει τα γιορτινά του και διοργανώνει προς τιμήν σου εκδήλωση, παρουσία αξιόλογων προσωπικοτήτων των γραμμάτων. Οι συγκεντρωμένοι σε περιμένουν, όμως εσύ δεν λες να φανείς! Μα πού βρίσκεσαι μία τόσο σημαντική για σένα ημέρα; Σε συναντώ στο δρόμο και σε ακολουθώ. Θεωρώ πως έστω και την τελευταία στιγμή, λίγο πριν από την έναρξη της εκδήλωσης, θα πας στο κτήριο τού "Παρνασσού", για να δεχτείς τους επαίνους που σου αρμόζουν, για να λάβεις τις τιμές που δικαιούσαι όσο κανείς άλλος. Όμως, εσύ αλλάζεις πορεία! Μα πού πηγαίνεις επιτέλους; Εκεί που δεν θα περίμενα ποτέ να πας! Στο σπίτι τού μανάβη και φίλου σου Νικόλα Μπούκη! Πλησιάζεις, σου ανοίγουν, μπαίνεις μέσα και, όταν η κα. Πολυξένη η σπιτονοικοκυρά σε ρωτά γιατί δεν βρίσκεσαι στην εκδήλωση, απαντάς: "Όλ' αυτά δεν έχουν για μένα καμιά σημασία. Προτιμώ να περάσω τη βραδιά στο σπίτι σας". Ο λόγος σου αφοπλιστικός. Τα σχόλια τα δικά μου περιττά.

Για μένα, Αλέξανδρε Παπαδιαμάντη, αποτελείς οδηγό! Γι' αυτό και "ὄφρ' ἂν ἔγωγε ζωοῖσιν μετέω" δεν θα πάψω να σε διαβάζω, δεν θα πάψω να σε μνημονεύω, δεν θα πάψω να σε αγαπώ!

Σε κάποιο από τα διηγήματά σου έχεις γράψει, μιλώντας για μία κοπέλα:

"Ἐκοκκίνιζον ὡς ὑπὸ πυρετοῦ τὰ μάγουλά της, κι οἱ δύο πλόκαμοί της οἱ χρυσοὶ ἐκρέμαντο κυμαινόμενοι εἰς τὰ νῶτα της, ἕως τὴν ὀσφύν της τὴν λιγνὴν [...] Ἦτο μία ἐντρύφησις, ἀδάπανος καὶ ἀτίμητος, νὰ τὴν συναντᾶ τις καὶ εἰς τὸν δρόμον, καὶ εἰς τὴν βρύσιν καὶ παντοῦ".

Να 'σαι καλά, κυρ Αλέξανδρε! Και μόνο για αυτά σου τα λόγια θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή που σε γνώρισα! Και μόνο για αυτές σου τις κουβέντες σού χρωστάω πολλά!